Kapau ʻoku ke puke he COVID-19 kuo pau ké ke fakamavaheʻi koe ʻi ha ʻaho ʻe 7.
Ko e ʻaho 0 ko e ʻaho ia naʻe kamata ai hoʻo ngaahi fakaʻilonga puké pe ko e taimi naʻa ke sivi ola positivi aí, ko fē pe naʻe muʻa maí.
Fakaʻaongaʻi ʻa e COVID-19 health Hub ke fakaleleiʻi hoʻo ngaahi vaha'a taimi fakamavaheʻí:
- Nofo pē ʻi ʻapi — ʻoua ʻe ʻalu ki he ngāué, akó pe ha faʻahinga feituʻu fakatokolahí.
- Fakaʻehiʻehi mei he fetuʻutaki mo e kakai ʻi homou 'apí. Hangē ko ʻení, mohe toko taha pē kapau te ke lava, pea fakangatangata ʻa e taimi ʻokú ke fakaʻaongaʻi ʻi he ngaahi feituʻu ʻoku mou ngāue fakatokolahi 'akí. Kapau he ʻikai ké ke lava, fakamama'o 'aki ha mita ʻe 2 pea tui ha me'a'ufi'ufi mata ʻoku ne ʻufiʻufi'i ho ihú mo ho ngutú ʻi he taimi ʻoku ke ofi ai ki he niʻihi kehe.
- Te ke lava ʻo fakamalohisino ʻi tuʻa ʻi hoʻomou feitu'ú pe. ʻOua naʻá ke ʻalu ki ha feituʻu fakamālohisino ngāue'aki fakatokolahi, hangē ko ha suimingipulu.
- Te ke lava ʻo maʻu ha tiliva atu, hangē ko e meʻakai mo e faitoʻo mei ha fāmili mo e kaungāmeʻa pe ʻi hono ʻota e ngaahi nāunaú ʻi he ʻinitanetí. Fakahāʻi ha feituʻu malu ʻi tuʻafale ke tuku atu ki ai ʻa e ngaahi fakataú.
- Fufulu pea fakama'a faka'aho 'aki e kemikale tāmate siemu. "Oku kai heni e ngaahi me'a 'oku mou fa'a ala ki ai, hangē ko e kau'i matapā, 'ū me'a kamosi e 'uhila mo e telefoni.
- Fai pē hoʻo foó.
Fakaava ʻa e ngaahi matapa sioʻata ke fakalahi ʻa e fehū'aki ʻa e ʻea foʻou ʻi loto. ʻOku maʻolunga taha ʻa e fakatuʻutāmaki ʻo hono fakamafola ʻo e COVID-19 ʻi he ngaahi lotofale kakai'iá mo ʻikai 'ea lelei.
Te ke lava ʻo taunilouti mo paaki ha ngaahi pousitā ki ho ʻapí ke fakahā'i ki he kakai ʻokú ke lolotonga fakamavahe'i koe:
- ʻOua naʻá ke mavahe mei ʻapi ʻi ha faʻahinga ʻuhinga, tuku kehe kapau ko ha ʻuhinga ʻoku fakangofua — hangē ko e tokoni fakafaitoʻo fakavavevavé pe fakamālohisinó. Kapau he ʻikai te ke lava ʻo ngāue mei ʻapi lolotonga e taimi ko ʻení, ʻe lava ʻe hoʻo pulé (pe ko koe, kapau ko ho'o ngāue fakapa'anga fakatāutaha) te ke ala lava ʻo kole tokoni ki ha tokoni pe vahe mālōlō.
- ʻOua ʻe teuteuʻi ha meʻatokoni maʻá e niʻihi kehé.
- ʻOua ʻe vahevahe e ngaahi meʻá mo e kakai ʻi homou 'apí. Hangē ko ʻení, ʻu peletí, polosi fufulu nifó mo e tauelí.
- ʻIkai 'e tali ha kau ʻaʻahi. ʻOku kau heni ʻa e kau ngāue fakataimi, tuku kehe kapau ko ha meʻa fakatuʻupakē fiema'u fakavavevave. Kapau ʻoku ʻi ai haʻo tokotaha tauhi, ʻe lava ke hokohoko atu ʻenau fai ha tokoni mahuʻinga ko iá.
- Kapau ʻoku ʻikai ké ke sai pea ʻi ai hoʻo ngaahi fakaʻilonga puke, ʻoua naʻa ke fai ha fakamalohisino mālohi mo fakamole ivi lahi. Ngāue'aki ma'u pē e fakamālohisino angavaivai mo angamahení.
- ʻOua naʻa ke maʻu ha huhu maluʻi COVID-19 kae ʻoua kuo ke sai.
ʻOku fakangofua koe ké ke mavahe mei he feituʻu ʻoku ke fakamavaheʻi ai koé koeʻuhi ko e ngaahi ʻuhinga ko ʻeni. Kuo pau kv ke tui maʻu pē ha me'a'ufi'ufi mata. ʻOua 'e ngāue'aki 'a e ngaahi me'a fefononga'aki tekisī, pe heka fakataha mo ha ni'ihi kehe 'i ha me'alele.
Te ke lava ʻo:
- fai ha sivi fakafaitoʻo mo ha toe sivi ʻe fiemaʻu
- malava 'o ma'u 'a e ngaahi faito'o mātu'aki fiema'u mei he ngaahi feitu'u tokoni fakaemoʻui leleí kae 'ikai fakatatali ke toki ʻosi hono fakamavaheʻi kita
- ʻalu ki ha faʻahinga fakamāuʻanga, fakamāuʻanga fakalelei, hopo'i ha Poate Fakamaau Ki hono Malu'i Fakataimi ki tu'a 'i Nuʻusilá pe ha potungāue fakamaauʻanga kehe ʻoku fiemaʻu ké ke ʻalu ki aí
- hiki ki ha feituʻu kehe ke fakamavaheʻi kita ke maluʻi hoʻo moʻuí, moʻui leleí, pe malú
- ʻaʻahi ki ha kāinga 'oku nau teu mate ki mu'a ho'o 'atā mei hono fakavahe'i koe
- ʻaʻahi ki ha sino ʻo ha kāinga kimuʻa ʻi ha meʻafakaʻeiki pe tangihanga, kapau he ʻikai ké ke lava ʻo ʻaʻahi ki he sinó hili hono fakamavahe'i koé.
ʻOku fakangofua koe ké ke fakamalohisino 'i tu'a homou ʻapi lolotonga hono fakamavaheʻi koe. Te ke lava ʻo fakamalohisino ʻi hoʻo kaungā'api, kae ʻikai ke fakaʻaongaʻi ha feituʻu ʻoku ngāue fakataha 'aki, hangē ko ha suimingipulu pe fale fai'anga fakamalohisino. He ʻikai lava ké ke lava 'o fakamālohisino mo e kakai kehé, tukukehe 'okapau ko ha konga kinautolu ho 'apí.
Manatu'i ke:
- tauhi ho'o vāmama'ó mei he niʻihi kehé
- ngāue'aki ma'u pe e fakamālohisino angavaivai mo angamahení —ʻoua naʻá ke fai ha meʻa ʻe fakatuʻutāmaki 'e fiemaʻu ai ke fakahaofi koe
- ʻai ha meʻa 'ufi'ufi mata —ʻoku ʻikai fiemaʻu ké ke tui ha me'a'ufi'ufi mata, ka te ke ala ongoʻi malu ange ke tui.
