Ko e ngaahi me'a'ufi'ufi mata kehekehe 'oku nau 'omai e ngaahi lēvolo kehekehe 'o e malu'i, fakamakatu'unga mei he fa'ahinga 'o e me'a'ufi'ufi mata pea moe founga hono ngaue 'aki. ''Oku totonu ké ke kumi ha me'a'ufi'ufi mata 'oku fe'unga mo koe.

ʻOku ʻi ai ha ngaahi meʻa ʻoku totonu ké ke fakakaukau ki ai ʻi hoʻo fili ho’o me’a’ufi’ufi mata. ʻOku kau heni:

• hoʻo tu’u lavea ki he puke he COVID-19
• hao lelei ʻo e me’a’ufi’ufi matá ʻia koé
• ngaahi leia mo e tuʻunga malava ʻo e naunau ‘o ta’ofi e pipihi
• fakafiemālie ʻa e me’a’ufi’ufi matá.

Ko e hā pe ha faʻahinga me’a’ufi’ufi mata ʻoku ke fili, manatuʻi ʻoku lelei ange ia hano ‘ikai ngāue ‘aki.

Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ha me’a’’ufi’ufi mata tupenu. Ko e lelei ko ia ‘a e ngāue ‘a e tupenu ‘o e me’a’ufi’ufi matá ‘oku makatuʻunga mei he founga ngaohi pea mo e naunau ‘oku ngāue ‘aki.

ʻOku totonu ké ke kumi ha tupenu ‘oku toe lava ‘o ngāue ‘aki ʻoku leia ‘e 3 pea ʻoku ngaohi ʻaki ha tupenu kuo lalanga maʻu, hange ko e tupenu mei he vavae (cotton).

Ko hono totonú ke 2 e fa’ahinga tupenu ‘i he me’a’ufi’ufi matá ke kei malava pe ‘o mānava lelei pe kae kei ta’ofi e pipihi pea mo hao lelei foki. Ko e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ‘oku lahi hake ‘i he leia ‘e taha te nau tokoni ki hono ta’ofi ‘o ha fa’ahinga pipihi atu.

Te ke lava ʻo fakatupulaki ʻa e malu hoʻo tupenu me’a’ufi’ufi matá ʻaki hāno tanaki atu ha ʻleia me’asiviʻ mo ha uaea halafakakavakava ihu ke fakafuo ai ʻa ho’o me’a’ufi’ufi  mata. ʻE lava pe ke hoko ʻa e leia me’asiví ko ha meʻa’ufi’ufi mata sivi pe fakasi’isi’i hifo ‘a e me’a’ufi’ufi mata ‘aonga tu’otahá ke tānaki ki ha katoloto me’a‘ufi’ufi mata

ʻE kei lava pe ke ʻaonga ʻa e ngaahi me’a’ufi’ufi mata tupenu ʻi ha ngaahi vahaʻa taimi nounou ʻi he ngaahi feituʻu fehū’aki lelei ai e ‘ea.

Fō ho me'a'ufi'ufi mata tupenu

ʻOku mahuʻinga hono tokangaekina ho’o me’a’ufi’ufi mata. ʻOku totonu ké ke fō faka’aho e me’a’ufi’ufi mata tupenu ʻaki hono fakaʻaongaʻi ʻo e koa mo e vai vela, pea fakamomoa fakaʻaufuli ia kimuʻa pea ke toe fakaʻaongaʻi.

ʻOku totonu ke lahi ho’o me’a’ufi’ufi matá he tahá ke fō e taha pea tui ha taha. Vakaiʻi ha maumau mo ha mahaehae ke fakapapauʻi ʻoku ʻikai ha avaava pea ʻoku nau kei ʻi ha tuʻunga lelei pe.

ʻOku lahi ha ngaahi falekoloa mo e ngaahi falekoloa fakatāutaha ʻi he ʻinitanetí ʻoku nau fakatau atu ʻa e ngaahi me’a’ufi’ufi mata. Te ke lava foki ʻo ngaohi pe ʻe koe haʻo meʻa’ufi’ufi mata ka ke fakapapauʻi ʻoku ʻikai toe si’isi’i hifo he leia 3.

Founga hono ngaohi ‘o e me’aʻufiʻufi mata

Ko e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ‘oku tu’o taha pē hono ngāue’aki mo e ki’i maea takai he telingá ‘oku lelei ange ‘ene maluʻi ki ha taimi lōloa ‘i he me’a’ufi’ufi mata tupenu. Tautautefito ki he taimi ʻoku ke ʻi ha feituʻu tuʻu lavea ngofua ange ai.

Ko e ngaahi me’a’ufi’ufi mata fakafaitoʻo ‘lanu pulū’ ʻeni ‘oku lahi ‘ene ‘asi. ʻOku faʻa ui kinautolu ko e me’a’ufi’ufi mata ʻfakafaitoʻoʻ, ʻtafaʻ mo e ʻfaka’aho pe’.

Ke fakaʻaongaʻi ki he moʻuilelei, kuo pau ke nau fakafiemālie’i ha makatuʻunga pau. ‘Oku ‘i ai ha ngaahi me’a’ufi’ufi mata ki he tafa ‘oku te’eki fakamafai’i ki he ngaahi tuʻunga fakafaitoʻo, ka ‘oku ne kei malu’i pe koe.

Te ke lava ʻo maʻu ʻeni ʻi ha ngaahi falekoloa fakatau fakamovetevete lahi, supamāketi pe famasī. ʻE lava foki ke ʻomi ʻe ha niʻihi ʻo e ngaahi kautaha tokoni fakasōsiale pe potungāue ‘o tuku atu ha konga.

Kumi 'a e me'a 'oku fe'unga lelei

Ke ʻai e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ko ʻeni ke hao lelei ange pea maʻu:

• fakafuo e uaea ki he fuo ho ihu
• feinga ke fakaleileia kinautolu ʻaki ha me’a’ufi’ufi mata tupenu ki ʻolunga
• nonoʻo e me’a ha’i telinga ke fakafuopotopoto ʻi he feituʻu ʻoku fakapipiki ki he me’a’ufi’ufi mata, pea peluki mo numi ha konga ‘o e me’a’ oku ngaohí ki lalo ‘i he tapa he tafatafa’aki
• feinga te ke fusi’i ki mui e ki’i maea takai he telingá ʻo fakamaʻu ʻaki ha lapapeni pe pine ʻulú.

Founga malu hono tui e me’a’ufi’ufi matá

Feinga ke ’oua te ke vilohi ‘a e maea ki he telingá ‘o fakafuo ki he mata’ifika 8, he’e te ne faka’atā ‘a e fanga kiʻi momoʻi vailasi iiki ke hū ki loto.

ʻE lava ʻe hono fakapipiki tuʻo ua pe fakaleileia ke toe ʻomai ha maluʻi lahi ange. Ko e leia ʻe tahá, lelei taha ange me’a’ufi’ufi mata tupenu, ʻe lava ke tokoni ke taʻofi ha faʻahinga mama ʻi he tafaʻaki ki ʻolunga mo e tafaʻaki ki lalo ʻo e me’a’ufi’ufi mata.

Ko hono toe faka'aonga'i 'o e me'a'ufi'ufi mata faitafá

Ke toe fakaʻaongaʻi e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ko ʻení, te ke lava ʻo fakavai’i nautolu ‘i ha vai māfana, vela pe lili ʻi ha ngaahi miniti siʻi pea tautau ke mōmoa. Te ke lava ‘o fakahoko eni ki he tuʻo 10.

ʻI he taimi ʻoku kamata ke hā motu’a ai pe ‘ikai toe hao lelei, laku leva ki he kapa veve fakalukufua ‘i ‘api.

‘Oku ma’olunga ange e ta’ofi e pipihí ‘e he ngaahi me’a’ufi’ufi mata ‘oku ngāue’aki tu’otahá ‘i he taimi ‘oku tonu ai hono tui.

Ki he kakai ʻoku nau ʻi ha tuʻu lavea ngofua ke puke lahi ‘aupito mei he COVID-19, ko hono fakaʻaongaʻi ‘o e ngaahi me’a’ufi’ufi mata P2/N95 ko ha fili lelei ange ia kiate koe.

Kapau te ke fili ke tui e fa’ahinga me’a’ufi’ufi mata ko eni, ‘oku mahuʻinga ke muimui ki he fakahinohino ‘a e potungāue ne nau ngaahi ke hao lelei ki ho fofonga. ʻOku fiemaʻu ké ke fakapapauʻi ʻoku ʻikai ha fetōʻaki pea ʻoku fa’aki lelei ki ho mata.

‘Oku malava ‘e he me’a’ufi’ufi mata ‘o maluʻi ‘i he ngaahi houa lahi ‘i he ngaahi feituʻu tuʻu fakatuʻutāmaki hangē ko e feituʻu ‘oku ‘ikai fu’u fehū’aki lelei ai pe ‘ikai ke ‘ea lelei. Ka ʻoku fiemaʻu ke nau fa’aki lelei takai ho fofonga ke malu’i lelei ange koe ‘i ha me’a’ufi’ufi mata fakafaitoʻo.

‘I he ‘ū feituʻu fuafatongia ki he moʻui lelei, ‘oku pau ange ke fakapapau’i kuo ‘tesi pe ku hao’ ke fakapapauʻi ‘oku hoa lelei e me’a’ufi’ufi mata ‘i honau fofonga.

ʻOua naʻá ke fō e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ko ʻení. ʻOku ʻi ai ha fatongia makehe ʻo e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ko ʻeni ʻi hono tauhele’i e vailasi. ‘Oku ke malava ‘o toutou fakaʻaongaʻi e ngaahi me’a’ufi’ufi mata ko eni ‘i ha ngaahi ‘aho kapau te ke tauhi’i ha feituʻu mokomoko mo mōmoa. Kapau ‘oku homohomo pe ‘ikai toe fa’aki lelei ki ho fofongá, pe ‘uli pe maumau, pea ‘oku taimi leva ke lī ‘i ho’omou lī ‘anga veve anagaheni ‘i api. 

Ngaahi fakatu'unga kehekehe

‘Oku ma’u atu ‘a e me’a’ufi’ufi mata mānava ’i he fōtunga, totongi, lahi mo e tolonga kehekehe. ʻOku faʻa ʻiloʻi kinautolu ʻaki e tu’utu’uni pau ‘okui ne pule’i fakavahaʻapuleʻanga kuopau ke nau feau.

• Ko e P2 ‘a e tu’utu’uni pau ki he me’amalu’i mānava ‘i ʻAositelelia/Nuʻusila.
• Ko e N95 ‘a e tu’utu’uni pau ki he me’amalu’i mānava ‘i Amelika.
• Ko e KN95 ‘a e tu’utu’uni pau ki he me’amalu’i mānava ‘i Siaina.
• Ko e FFP2 ‘a e tu’utu’uni pau ki he me’amalu’i mānava ‘i ʻIulope.

Fili ha me’a’ufi’ufi mata ki he longa’ifānaú ʻoku hao ‘ia nautolu, ‘oku nau fietui mo tui maʻu pē. ‘Oku tonu ke kāpui ‘e he me’a’ufi’ufi matá ‘a e ihu, mo e kumukumú ‘o ‘ikai ke ‘i ai ha vaha i ‘olunga, ‘i lalo pe ongo tafaʻaki.

‘E malava pe ‘eni koe me’a’ufi’ufi mata mei he tupenu malava ‘o toe ngāue ‘aki mo e leia e 3 pe ha me’a’ufi’ufi mata fakafaito’o ngāue tu’o taha pē. ʻOku lahi ʻa e ngaahi me’a’ufi’ufi mata (pe fakatau pe ngaohi) ‘oku ‘i a e saisi ‘a e leká.

Te ke malava ‘o ngāue ‘aki e me’a’ufi’ufi mata ki he faito’o ‘oku faingofua hono maʻu, ‘aki hono ‘ai e founga hono fakapona mo fusi ke hao lelei ‘i he fofonga ‘o e leká.

Founga ke ʻai ai ha fakapuli ke feʻunga mo e mata

Ko e fa’ahinga me’a’ufi’ufi mata ko eni pe kofukofu ‘oku si’isi’i pe ‘ene malu’i ‘a e mafola ‘o e COVID-19.

• Ko e me’a paletuʻa matá ‘oku ‘ikai ke mau poupou’i ke ngāue’aki kae tuku e me’a’ufi’ufi matá he ‘oku siʻisiʻi fau ‘a ‘enau maluʻi e pipihi ‘o ha huhu’a pe me’afana faito’o.
• Ko e me’a’ufi’ufi mata efú pe me’a’ufi’ufi mata mānavá ‘oku hu-1 pe hono hū’angá ‘oku ‘ikai ke fale’i atu he ‘oku ne fakafaingofua’i ‘a e ‘ū mea pipihí ke mafola ki he ni’ihi kehé.
• Me’a’ufi’ufi mata kuo hā motu’a mo mahaehae. Kapau ʻoku faka’au ke manifi e nāunaú, avaava, pe ‘ikai kei ava he’e me’aha’i pe fano takai ‘o pukepuke e me’a’ufi’ufi mata, kuo taimi ke fetongi.
• ʻOku ʻikai toe tali ʻa e sikāfi, holoholo, me’aha’i mata, falani ‘oku ‘ikai toe tali ia ko ha ngaahi me’aʻufiʻufi mata.