Fekumi, taunilouti mo vahevahe ʻa e ngaahi pousitā, ngaahi laʻipepa fakamatala moʻoni mo e ngaahi maʻuʻanga fakamatala ʻaonga kehe fekauʻaki mo e huhu maluʻi COVID-19.
Ako fekauʻaki mo e fokoutua fakamāmāni lahi ko e COVID-19, fakahoko ho huhu maluʻi, mo e tu'u ʻo e kahaʻu ki 'Aotealoa Nuʻusila.
Fekau'aki mo e ngaahi konga
ʻI he konga kimuʻa ʻo e 2020, naʻe vave e mafola ha kolonavailasi foʻou (SARS-CoV-2) ʻi māmāni kotoa. Naʻa ne fakatupu ha mahaki fakalilifu 'oku ui ko e COVID-19, ʻa ia kuo mate ai ha kakai ʻe toko 4 million tupu.
Ke maluʻi kinautolu ʻoku tau ʻofa ai, naʻe tāpuni ʻa ʻAotealoa Nuʻusila. Naʻa mau toe fakafeʻiloaki foki mo e ngaahi Tuʻunga fakatokanga, Tu'unga Māma Faka'ilonga, tokangaʻi e ngaahi kau'āfonua, fetuʻutaki ki hono fakatotoloʻi 'e ne mafola pea kamata fakama'a 'aki e kemikale fakama'a homau nima mo tui ha me'a'ufi'ufi mata malu.
Ko e huhu maluʻi ko e sitepu hono hoko ia ke maʻu ai ha maluʻi lahi ange mei he vailasi, ʻa ia ʻe iku ai ki ha kahaʻu pau. Fekumi lahi ange ki he ngaahi moʻoniʻi meʻa huhu maluʻi ʻo e huhu maluʻi 'i Nu'usila.
Konga 1: Ko e COVID-19 pea mo e 'uhinga 'oku mahu'inga ai 'a e huhu malu'í
Ako lahi ange fekauʻaki mo e founga naʻe tali ʻaki ʻe 'Aotealoa Nuʻusila ʻa e fokoutua fakamāmāni lahi ko ia ko e COVID-19, pea ko e hā ʻoku hoko ai hono huhu maluʻi ko ha sitepu mahuʻinga ia ki he maluʻi mei he vailasi.
Konga 2: Ko e hā 'a e vailasi pea 'oku fēfē 'a e ngāue 'a e huhu malu'í?
Ko e COVID-19 ko ha mahaki ia naʻe fakatupu ʻe he vailasi SARS-CoV-2. Ka ko e hā ʻa e vailasi? Pea ʻoku founga fēfē 'a hono teuteuʻi koe 'e he ngaahi huhu malu'i ni ké ke fakafepakiʻi ʻa e ngaahi ʻfili ko ʻeniʻ, ke siʻisiʻi ange ai hoʻo puke kapau te ke maʻu ia?
Konga 3: Ko e hā 'a e huhu malu'i mRNA?
ʻE lava ke fai e huhu malu’i ʻi ha ngaahi founga kehekehe. Ki he COVID-19, naʻe fili ʻe 'Aotealoa Nuʻusila ke fakaʻaongaʻi ha faʻahinga huhu maluʻi naʻe ʻiloa ko ha huhu maluʻi mRNA, naʻe faʻu ʻe Pfizer. Ka ko e hā ʻa e huhu maluʻi mRNA?
Konga 4: 'Oku ngāue nai 'a e huhu malu'í 'i he liliu 'a e vailasí?
ʻOku fakanatula pe ki ha vailasi ke liliu mo fakatupu ha liliu kehekehe ʻiate ia pe. ʻOku ʻiloa ʻeni ko e ‘ngaahi kalasi’ pea ʻoku kiʻi kehe kotoa ia ki he vailasi tefitó. Ka ʻe kei ngāue pe e huhu malu’i kiate kinautolu?
Konga 5: 'Oku malu nai 'a e ngaahi huhu malu'í?
Naʻe makatuʻunga hono fakatupulaki ʻo e ngaahi huhu malu'i ki he COVID-19 ʻi ha ngaahi taʻu lahi ʻo e fakatotolo. Naʻe vave hono faʻu ʻo e ngaahi huhu malu'i koeʻuhi he naʻe lava ke angamaheni hono siviʻi. Kimuʻa pea maʻu ha fakangofua ke fakaʻaongaʻi ʻi 'Aotealoa Nuʻusila, kuo pau ke feau 'e he ngaahi huhu malu'i ʻetau ngaahi tuʻunga moʻui pau ki he lelei mo e malu.
Konga 6: Ko e hā 'a e ngāahi lelei 'o 'ete huhu malu'í?
ʻOku mahulu hake ʻa e ngaahi leleí 'i he fakatamaki ʻo hono maʻu ha huhu maluʻi COVID-19. ʻOku ʻoatu ʻe ha huhu maluʻi kiate koe, hoʻo fāmili mo homou tukui koló ha maluʻi lelei ange mei he vailasí. ʻI he taimi ʻoku huhu maluʻi ai ʻa e tokotaha kotoa pe, ʻoku tokoni ʻeni ke fakangata ʻa e fokoutua fakamāmāni lahi.
Konga 7: Ko e founga ke ma'u ai ha huhu malu'i pea 'oku 'i ai nai ha ngaahi uesia kovi?
ʻOku faingofua hono puka hoʻo huhu maluʻi COVID-19. ʻI he taimi ʻoku ke maʻu ai ʻa e huhu ʻe 2 ʻo e huhu maluʻi Pfizer, te ke ala lava ʻo aʻusia ha ngaahi uesia kovi ʻe niʻihi. Ko e hā ‘a e ngaahi uesia kovi ni?
Fakatokanga'i ange: Ko e fale'i ki hono fakavaha 'o e huhu kuo liliu mei he taimi ne fa'u ai 'a e vitio.
Konga 8: Ko e hā mo ha toe me'a ke tau fakahoko ke malu'i ai kitautolu mo e ni'ihi kehé?
ʻE tokoni ʻa e huhu maluʻi ke tau malava foki ʻo fai e ngaahi meʻa ʻoku tau ʻofa ai. Ka ke hokohoko atu hono fakahoko e fanga kiʻi sitepu faingofua ko ʻeni koeʻuhi ke tau lava'i 'ene fanga kiʻi mafola: nofo pe ʻi ʻapi kapau ʻoku ʻikai ké ke sai pea fai ha sivi, toutou hulu ke muimuiʻi e feituʻu kuo ke ʻi ai, tui ha me'a'ufi'ufi mata ʻi he ngaahi tukunga ʻe faingofua ai e mafola ʻa e vailasi (hangē ko e me'a fefononga'aki fakatokolahí), pea fufulu maʻu pe ho ongo nima.
Kuo mau liliu lea ʻa e fakamatala ki he huhu maluʻi COVID-19 mo e faleʻi ki ha ngaahi lea fakafonua kehekehe pea mo ha ngaahi founga kehe.
Ko e huhu malu'i COVID-19: Ko hono matatali 'o e ngaahi fakamatala hala mo e ngaahi fakamatala taki hala'i mo e kākā
Ko ha tohi fakahinohino ki he kau palofesinale 'o e moʻui lelei mo e kau taki fakakolo.
